انحصار وراثت چیست؟
انحصار وراثت، سندی است که نشان می‌دهد چه کسانی وارث متوفی هستند و سهم‌الارث هر یک چقدر است. این سند توسط شورای حل اختلاف صادر می‌شود.
تعریف حقوقی انحصار وراثت
طبق ماده ۸۶۱ قانون مدنی، «انحصار وراثت عبارت است از تعیین وراث و سهم‌الارث هر یک از آنان.»
مدارک لازم برای صدور گواهی انحصار وراثت
برای صدور گواهی انحصار وراثت، مدارک زیر لازم است:
گواهی فوت متوفی
شناسنامه متوفی
شناسنامه وراث
عقدنامه یا شناسنامه فرزندان متوفی
سند مالکیت یا سایر اسنادی که نشان‌دهنده مالکیت متوفی بر اموال است.
چه کسانی می توانند گواهی انحصار وراثت دریافت کنند؟
هر یک از وراث متوفی، می‌تواند درخواست صدور گواهی انحصار وراثت کند. همچنین، اشخاص ذی‌نفع در ترکه، مانند طلبکاران متوفی، نیز می‌توانند درخواست صدور گواهی انحصار وراثت کنند.
مراحل انحصار وراثت
هر یک از وراث متوفی، می‌تواند درخواست صدور گواهی انحصار وراثت کند. همچنین، اشخاص ذی‌نفع در ترکه، مانند طلبکاران متوفی، نیز می‌توانند درخواست صدور گواهی انحصار وراثت کنند.
شرایط درخواست گواهی انحصار وراثت
برای درخواست گواهی انحصار وراثت، باید شرایط زیر وجود داشته باشد:
فوت متوفی
تعیین وراث
مدارک لازم برای درخواست گواهی انحصار وراثت
برای درخواست گواهی انحصار وراثت، مدارک زیر لازم است:
گواهی فوت متوفی
شناسنامه متوفی
شناسنامه وراث
عقدنامه یا شناسنامه فرزندان متوفی
سند مالکیت یا سایر اسنادی که نشان‌دهنده مالکیت متوفی بر اموال است
مراحل درخواست گواهی انحصار وراثت
برای درخواست گواهی انحصار وراثت، باید به شورای حل اختلاف آخرین محل سکونت متوفی مراجعه کنید. در آنجا، باید فرم درخواست گواهی انحصار وراثت را تکمیل کنید و مدارک لازم را ارائه دهید. شورای حل اختلاف، پس از بررسی مدارک، گواهی انحصار وراثت را صادر می‌کند.
مدت زمان صدور گواهی انحصار وراثت
مدت زمان صدور گواهی انحصار وراثت، معمولاً بین ۱۰ تا ۱۵ روز کاری است.
هزینه صدور گواهی انحصار وراثت
هزینه صدور گواهی انحصار وراثت، بر اساس تعرفه‌های شورای حل اختلاف، تعیین می‌شود.
عدم همکاری وراث برای انحصار وراثت
در صورتی که وراث از همکاری خودداری کنند، شما به تنهایی می‌توانید درخواست صدور گواهی انحصار وراثت کنید. گواهی انحصار وراثت ، مشخص می‌کند که چه کسانی وارث متوفی هستند. این گواهی، برای انجام برخی از اقدامات، مانند فروش اموال متوفی، کافی است.
در صورت بروز هرگونه مشکل در خصوص انحصار وراثت، توصیه می‌شود با یک وکیل متخصص مشورت کنید. وکیل می‌تواند شما را در انجام مراحل قانونی و احقاق حقوقتان، یاری دهد.
انتشار آگهی پس از دریافت گواهی انحصار وراثت
انتشار آگهی گواهی انحصار وراثت، یکی از مراحل صدور گواهی انحصار وراثت نامحدود است. این آگهی، در روزنامه کثیرالانتشار محل سکونت متوفی، منتشر می‌شود.
هدف از انتشار آگهی گواهی انحصار وراثت
هدف از انتشار آگهی گواهی انحصار وراثت، اطلاع‌رسانی به عموم مردم در خصوص فوت متوفی و تعیین وراث او است. این آگهی، فرصتی را برای افرادی که ادعای وراثت دارند، فراهم می‌کند تا در صورت اعتراض به نظر شورای حل اختلاف، ظرف مدت یک ماه از تاریخ انتشار آگهی، اعتراض خود را به دادگاه ارائه دهند.
محتوای آگهی گواهی انحصار وراثت
آگهی گواهی انحصار وراثت، باید حاوی اطلاعات زیر باشد:
نام و نام خانوادگی متوفی
تاریخ و محل فوت متوفی
اسامی وراث و نسبت آنها با متوفی
سهم‌الارث هر یک از وراث
نحوه انتشار آگهی گواهی انحصار وراثت
آگهی گواهی انحصار وراثت، باید در یک روزنامه کثیرالانتشار محل سکونت متوفی، منتشر شود. این آگهی، باید به صورت یک ستون و با حروف درشت، منتشر شود.
مدت زمان انتشار آگهی گواهی انحصار وراثت
آگهی گواهی انحصار وراثت، باید به مدت یک ماه در روزنامه کثیرالانتشار محل سکونت متوفی، منتشر شود.
هزینه انتشار آگهی گواهی انحصار وراثت
هزینه انتشار آگهی گواهی انحصار وراثت، بر اساس تعرفه‌های روزنامه‌ها، تعیین می‌شود.
انتشار آگهی گواهی انحصار وراثت، یکی از مراحل صدور گواهی انحصار وراثت نامحدود است. این آگهی، فرصتی را برای افرادی که ادعای وراثت دارند، فراهم می‌کند تا در صورت اعتراض به نظر شورای حل اختلاف، ظرف مدت یک ماه از تاریخ انتشار آگهی، اعتراض خود را به دادگاه ارائه دهند.
مرجع صدور گواهی انحصار وراثت
شورای حل اختلاف آخرین محل سکونت متوفی است.
برای درخواست صدور گواهی انحصار وراثت، باید به شورای حل اختلاف آخرین محل سکونت متوفی مراجعه کنید. در آنجا، باید فرم درخواست گواهی انحصار وراثت را تکمیل کنید و مدارک لازم را ارائه دهید. شورای حل اختلاف، پس از بررسی مدارک، گواهی انحصار وراثت را صادر می‌کند.
مراحل صدور گواهی انحصار وراثت
برای صدور گواهی انحصار وراثت، باید مراحل زیر را طی کنید:
مراجعه به شورای حل اختلاف آخرین محل سکونت متوفی
تکمیل فرم درخواست گواهی انحصار وراثت
ارائه مدارک لازم
بررسی مدارک توسط شورای حل اختلاف
صدور گواهی انحصار وراثت
امضا استشهادیه انحصار وراثت
طبق ماده 878 قانون مدنی، «هرگاه برای تعیین وراث یا تعیین مقدار سهم‌الارث آنها، احتیاج به شهادت شهود باشد، باید شهادتنامه آنها در دو نسخه تنظیم شود.»
استشهادیه انحصار وراثت، سندی است که توسط دو شاهد تنظیم می‌شود و در آن، وراث متوفی و سهم‌الارث هر یک از آنها مشخص می‌شود.
شرایط شهادت در استشهادیه انحصار وراثت
برای اینکه شهادت در استشهادیه انحصار وراثت، معتبر باشد، باید شرایط زیر وجود داشته باشد:
شاهدان باید بالغ، عاقل، و باایمان باشند.
شاهدان باید با متوفی و وراث او آشنا باشند.
شاهدان باید شهادت خود را با سوگند تأیید کنند.
نحوه تنظیم استشهادیه انحصار وراثت
استشهادیه انحصار وراثت، باید به صورت زیر تنظیم شود:
در ابتدا، باید نام و نام خانوادگی، نشانی، و شغل شاهدان نوشته شود.
سپس، باید نام و نام خانوادگی، تاریخ و محل فوت متوفی، و اسامی وراث او نوشته شود.
در ادامه، باید سهم‌الارث هر یک از وراث مشخص شود.
در پایان، باید شاهدان شهادت خود را با سوگند تأیید کنند.
امضا استشهادیه انحصار وراثت توسط دو شاهد در دفتر خانه
برای اینکه استشهادیه انحصار وراثت، اعتبار بیشتری داشته باشد، می‌توان آن را در دفتر خانه تنظیم کرد. در این صورت، شاهدان باید در دفتر خانه حضور داشته باشند و شهادت خود را در حضور سردفتر دفتر خانه، اعلام کنند.
مزیت‌های امضا استشهادیه انحصار وراثت توسط دو شاهد در دفتر خانه
امضا استشهادیه انحصار وراثت توسط دو شاهد در دفتر خانه، مزایای زیر را دارد:
اعتبار بیشتر استشهادیه
جلوگیری از اعتراض احتمالی وراث
تسهیل مراحل صدور گواهی انحصار وراثت
نتیجه‌گیری
استشهادیه انحصار وراثت، سندی مهم است که برای تعیین وراث و سهم‌الارث آنها، استفاده می‌شود. برای اینکه این سند، اعتبار بیشتری داشته باشد، می‌توان آن را در دفتر خانه تنظیم کرد.
اعتبار وصیت نامه متوفی
وصیت نامه متوفی در صورتی اعتبار دارد که شرایط زیر را داشته باشد:
موصی، یعنی شخصی که وصیت می‌کند، باید بالغ، عاقل، و باایمان باشد.
وصیت نامه باید با اراده آزاد موصی تنظیم شده باشد.
وصیت نامه باید به صورت کتبی تنظیم شده باشد.
وصیت نامه باید توسط دو شاهد عادل امضا شده باشد.
انواع وصیت نامه
وصیت نامه ها به دو دسته کلی تقسیم می شوند:
وصیت نامه رسمی: وصیت نامه ای است که در دفتر اسناد رسمی تنظیم می شود و دارای اعتبار بیشتری نسبت به سایر انواع وصیت نامه ها است.
وصیت نامه عادی: وصیت نامه ای است که خارج از دفتر اسناد رسمی تنظیم می شود.
شرایط اعتبار وصیت نامه رسمی
وصیت نامه رسمی در صورتی اعتبار دارد که شرایط زیر را داشته باشد:
موصی باید در دفتر اسناد رسمی حاضر شود و در حضور سردفتر و دو شاهد، وصیت خود را بیان کند.
سردفتر باید وصیت موصی را در دفتر اسناد رسمی ثبت کند و به امضای موصی و دو شاهد برساند.
شرایط اعتبار وصیت نامه عادی
وصیت نامه عادی در صورتی اعتبار دارد که شرایط زیر را داشته باشد:
وصیت نامه باید به خط خود موصی نوشته شده باشد یا توسط شخص دیگری به خط موصی نوشته شود و موصی آن را امضاء کند.
وصیت نامه باید توسط دو شاهد عادل امضا شده باشد.
وصیت نامه باید به گونه ای تنظیم شود که مشخص باشد که موصی دارای اراده آزاد بوده است.
امکان ابطال وصیت نامه
وصیت نامه، مانند هر سند دیگری، امکان ابطال دارد. وصیت نامه می تواند به دلایل زیر ابطال شود:
عدم رعایت شرایط قانونی در تنظیم وصیت نامه
وجود عیب در اراده موصی
وجود اشتباه در وصیت نامه
وصیت نامه، سندی مهم است که می تواند در تعیین سهم الارث وراث، تأثیرگذار باشد. برای اینکه وصیت نامه، اعتبار قانونی داشته باشد، باید شرایط قانونی در تنظیم آن رعایت شود.
تاثیر وصیت نامه متوفی بر انحصار وراثت
وصیت نامه می‌تواند بر انحصار وراثت، تأثیرگذار باشد. در صورتی که موصی در وصیت نامه خود، شخص یا اشخاصی را به عنوان وارث خود تعیین کند، این اشخاص، به جای وراث قانونی، به عنوان وارث متوفی محسوب می‌شوند.
مواردی که وصیت نامه بر انحصار وراثت تأثیرگذار است
در موارد زیر، وصیت نامه بر انحصار وراثت تأثیرگذار است:
در صورتی که موصی، در وصیت نامه خود، شخص یا اشخاصی را به عنوان وارث خود تعیین کند، این اشخاص، به جای وراث قانونی، به عنوان وارث متوفی محسوب می‌شوند.
در صورتی که موصی، در وصیت نامه خود، اموال خود را به صورت کامل به شخص یا اشخاصی ببخشد، این اشخاص، تمام اموال متوفی را به ارث می‌برند و وراث قانونی، هیچ سهم الارثی نخواهند داشت.
در صورتی که موصی، در وصیت نامه خود، اموال خود را به صورت جزئی به شخص یا اشخاصی ببخشد، این اشخاص، به تناسب سهم الارث خود از اموال متوفی، علاوه بر سهم الارث قانونی خود، سهم الارث دیگری نیز دریافت خواهند کرد.
نکته مهم
لازم به ذکر است که وصیت نامه، تنها در صورتی اعتبار دارد که شرایط قانونی در تنظیم آن رعایت شده باشد. در صورتی که وصیت نامه، فاقد شرایط قانونی باشد، از اعتبار ساقط خواهد شد و انحصار وراثت، بر اساس قانون و طبق سهم الارث قانونی وراث، تعیین خواهد شد.