گواهی انحصار وراثت چیست؟
یکی از وقایع مهم حقوقی که آثار فراوان دارد مرگ است. به هر حال انسان را از مرگ گریزی نیست و از گذشته تا حال نظام های حقوقی در پی شناسایی وراث شخص فوت شده بوده اند. بر طبق قوانین جاری کشور نوشته ای قانونی صادر شده از مرجع ذی صلاح که در آن لیست وراث و میزان سهم آنها مشخص میشود گواهی انحصار وراثت نامیده میشود. به عبارت عامیانه تر اسامی وراثث و میزان سهم ایشان از دارایی متوفی به عنوان قائم مقام مشخص و محصور میشود.
بدون انحصار وراثت هیچ اداره و ارگانی دولتی و حتی شهرداری وراث را به رسمیت نمی شناسند و اساسا ورثه از روی گواهی مدکور قابل شناسای هستند گرفتن آن در جایی که اموالی از متفی است قطعا الزامی است
ذکر نکردن تعمدی یکی از وراث و پنهان کردن نام او به هر بهانه ای جرم کلاهبرداری است و برای شهودی که استشهادیه را هم امضا کردند در فرض سوء نیت جرم شهادت کذب خواهد بود مثلا موردی بود که مردی با دو شناسنامه که داشت دو زن داشت و اسم فرزندان دوم در شناسنامه نوشته نشده بود و فرزندان همسر اول با توجه به اختلافی که با هم داشتند در گواهی انحصار وراثت اسم سایر فرزندان همسر دوم را ننوشته بودند به خیال خود زرنگی کردند که در نهایت موجب شکایت و دردسر شد.
اگر ذی نفع یعنی کسی غیر از ورثه درخواست گواهی حصر وراثت کند انحصار وراثت محدود کافی است بنابراین لازم نیست تقاضای انحصار وراثت نامحدود کند. ولی لینجاست که حتما باید مدرک و دلیل که نشان دهد دی نفع است و اعضای شورا را مجاب کند ضمیمه دادخواست کند.
آیا برای گرفتن انحصار وراثت حتماً باید وکیل داشت؟
قطعاً خیر. اختیار وکیل دادگستری کاملاً موضوعی اختیاری است و اجبار و الزامی وجود ندارد. یک موقع است شخصی بخواهد کارها توسط وکیل انجام شود و یا این که وقت لازم و تخصص کافی نداشته باشد؛ بنابراین ترجیح میدهد که با پرداخت هزینه، وکالت به وکیل پایه یک دادگستری بدهد. پرسیده میشود که آیا باید وکالت کاری به وکیل بدهیم؟ ابتدا هر کدام از وراث که میخواهد وکالت بدهد بایستی در سامانه ثنا ثبت نام کند با این کار اولا از روند و موضوع پرونده های خود در دادگاه ها له یا علیه مطلع میشود و ثانیا به جای ابلاغ کاغذی دادگاه از طریق سامانه برای او ابلاغ میفرستد و ثالثا وکالت به وکیل و قرارداد با او هم به صورت الکترونیکی خواهد بود.
نگران نباشید ما شما را به سهولت راهنمایی میکنیم. توجه داشته باشید نیاز به حضور همه ورثه نیست همجنین لازم نیست همه وراث در سامانه ثنا ثبت نام کرده باشند. و یا نیاز نیست که همه وکالت به یک نفر بدهند و همچنین نیاز نیست که همه به وکیل دادگستذی وکالت بدهند
از آنجا وکالت های دادگستری میبایستی از طریق سامانه ثنا و به صورت الکترونیکی است این امکان عالی به وجود آمده است که شهر دیگر و به حتی بدون مراجعه موکل هم وکالت در موضوع مورد نظر مثل گرفتن انحصار وراثت داده شود.
مدارک لازم برای انحصار وراثت شورای حل اختلاف چیست؟
لازم است به چند نکته توجه داشته باشید:
الف) حتی اگر یکی از ورثه با مدارک شناسایی خودش مراجعه کند بدون آن که گواهی فوت و یا شناسنامه سایر وراث را داشته باشد، اخذ گواهی انحصار وراثت با توجه به استعلام شورا از اداره ثبت احوال امکان پذیر است.
ب) فقط اگر مثل فرض بالا مدارک ناقص باشد، مدت زمان استعلام که ۳ الی ۷ روز است اضافه خواهد شد. مضافاً بر این که بایستی استعلام را بهصورت اصطلاحاً دستی از شعبه شورا گرفت و به اداره ثبت احوال مربوطه مراجعه کرد.
ج) اما مدارک مورد نیاز برای ثبت دادخواست انحصار وراثت عبارتند از:
۱- شناسنامه متوفی
۲- گواهی فوت متوفی
۳- عقدنامه در صورت ازدواج( اگر سند اردواج در دسترس نیست با استعلام قابل حل است)
۴- شناسنامه وراث
۵-وصیت نامه رسمی در فرض بودن
۶- اگر ذینفع دادخواست می دهد مدرکی یا سندی که دلالت به ذی نفعی کند حتما بایستی در دفتر خدمات پیوست دادخواست شود.
سوالات متداول
وکیل انحصار وراثت توضیح میدهد که این که انحصار وراثت چقدر زمان میبرد، بستگی به این دارد که گواهی محدود و یا نامحدود تقاضا شده باشد. اگر شخصی فوت شده و مالی بالای ارزش ۵۰ میلیون تومان داشته باشد، میبایستی دادخواست انحصار وراثت نامحدود در دفتر خدمات الکترونیک قضایی داد. یکی از مراحل این درخواست، یک نوبت انتشار آگهی در روزنامه کثیرالانتشار است. از طرفی اگر مدارک ناقص باشد استعلام از اداره ثبت احوال نیز لازم است. در گروه وکلای پارسای اخذ گواهی حصر وراثت نامحدود ۴۰ روز کاری است.
در مورد مالیات انحصار وراثت یا همان مالیات بر ارث پرسشهای زیادی وجود دارد. در ابتدا خوب است بدانیم که باید یکی یا همه ورثه اظهارنامه مالیاتی تقدیم اداره مالیات و دارایی کنند و لیست اموال متوفی را اعلام نمایند. اگر متوفی قبل از سال ۱۳۹۵ فوت کرده باشد، یکی از مدارک لازم برای درخواست حصر ورثه داشتن گواهی تسلیم اظهارنامه مالیاتی است و این به معنای پرداخت مالیات نیست. بلکه فقط برای درخواست انحصار وراثت متوفیان قبل از سال ۹۵ و دادن اظهارنامه مالیات بر ارث کافی است و نه پرداخت مالیات؛ اما برای فوت شدگان بعد از تاریخ مذکور، اولاً جریمه دیرکرد وجود ندارد، ثانیاً مدت زمان پرداخت مالیات هم وجود ندارد، پس چه زمانی باید مالیات پرداخت کرد؟ زمانی که بخواهید مال موروثی را بفروشید (انتقال دهید) یا پول را از بانک خارج کنید. ولی اگر ظرف مدت یک سال از زمان فوت متوفی اظهارنامه مالیات بر ارث را ثبت کنید مشمول بعضی معافیت های مالیاتی میشوید.
مطلب بسیار مهم این است که تقسیم اموال با گرفتن انحصار وراثت کاملاً متفاوت است. جواب مختصر این است که شورای حل اختلاف در برگه انحصار وراثت فقط مشخص میکند که وراث قانونی متوفی چه کسانی هستند و میزان سهم آنها چقدر است و ابداً اشارهای به اموال باقی مانده (ماترک) نمیکند. خوب ممکن است که سوال شود پس چه زمانی اموال مشخص میشود؟ جواب این است که در زمان دادن اظهارنامه مالیاتی لیست اموال به آن اداره اعلام میشود حتی اگر اطلاعات دقیق نداشته باشید توسط اداره مالیات استعلام میشود. دادن اظهارنامه مالیاتی در سال ۱۴۰۱ به صورت الکترونیکی توسز یکی از وراث انجام میشود.
انحصار وراثت به معنی تقسیم اموال (ما ترک) نیست زیرا برگه ای قانونی است که توسط شورای حل اختلاف صادر می شود و در آن نام متوفی، تاریخ فوت، اسامی دقیق وراث زمان فوت و همچنین مقدار سهم ایشان بر طبق قانون ارث مشخص می شود. پس گرفتن برگه انحصار ورثه به منزله مشخص شدن لیست اموال متوفی و تقسیم بین آن ها نیست؛ اگر چه مقدار سهم هر یک از ورثه تعیین شده است. به همین دلیل اسناد مالکیت از جمله مدارک لازم برای دادخواست انحصار وراثت نیست.